Yapay Zeka Deprem Tahmininde Nasıl Kullanılıyor?

Binali Yıldırım Üniversitesi Deprem Teknolojileri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Şevket Özden, yapay zekanın deprem verilerinin analizinde devrim yaratabileceğini söylüyor. Yapay zeka, esasen öğrenmeyi öğretilen bir bilgisayar programı olarak çalışır. Mevcut verileri analiz ederek, değişkenler arasındaki ilişkiyi inceler. Geçmiş deprem verileriyle yüksek korelasyon gösteren faktörlere yüksek katsayı atar ve tahmin yapar. Önemsiz gibi görünen değişkenleri bile göz ardı etmeyerek, öngörü denklemlerine dahil eder. Bu sayede, güçlü bir bilgisayar ve kapsamlı bir veri tabanı ile bir sonraki depremin büyüklüğünü ve yerini tahmin edebilir. Ancak, depremin tam olarak ne zaman ve nerede olacağını tespit etmek, şu anki teknoloji seviyesiyle mümkün görünmüyor.

Veri Paylaşımı Deprem Araştırmalarında Kritik Rol Oynuyor

Prof. Özden, devlet kurumlarının elinde büyük miktarda deprem verisi olduğunu belirtiyor. Güvenliği tehdit etmeyen tüm verilerin, deprem alanında çalışan akademisyenlerle paylaşılmasının önemini vurguluyor. Bu verilerin (uydu verileri, fay hareketleri vb.) bir veri tabanında toplanması, yapay zeka algoritmalarının daha doğru tahminler yapmasını sağlayacaktır. Daha geniş bir veri havuzu, yapay zekanın milyonlarca veriyi analiz ederek olasılık hesaplamaları yapmasına olanak tanır. Bu, doğruya en yakın ihtimalin belirlenmesine yardımcı olur. Ancak, yapay zeka tek başına yeterli değildir. Depremin oluşabileceği lokasyonları tahmin etmek için bilim insanlarının geliştirdiği jeolojik modeller de gereklidir. Yapay zeka, "İstanbul'da belirli bir fayda belirli büyüklükte deprem olacak" diye kesin bir tahminde bulunamaz. Sadece, mevcut modellere göre olasılıkları hesaplayabilir ve "bu fayda bu büyüklükte bir deprem olabilir" şeklinde bir öngörüde bulunabilir.

Türkiye'de Yapay Zeka ile Deprem Araştırmaları

Yapay zeka ile deprem ilişkilerini araştıran akademisyenlerin büyük çoğunluğu, deprem bölgelerinde yaşayan araştırmacılardan oluşuyor. Örneğin, Erzincan'da çalışan bir akademisyen, yüksek kapasiteli bilgisayarlar kullanarak fay yırtılma modellerini inceliyor. Bu modeller, olası bir deprem durumunda İstanbul'un hangi bölgelerinin ne kadar etkileneceğini gösteriyor. Benzer çalışmalar Erzincan ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki fay hatları için de yapılıyor. Bu araştırmalar, yapay zekanın deprem tahminlerinde kullanılması için önemli bir adım oluşturuyor. Yapay zeka, geniş veri tabanları kullanılarak doğru tahminler yapmaya yardımcı olabilir ancak unutmamak gerekir ki bunlar ağırlıklı olarak olasılıklar ve tahminlerden ibarettir. Tahmin doğruluğu arttıkça, güvenilirlik de artar.